Hakkımızda
Tarih Araştırma Merkezi, 1968’de Tarih Araştırmaları Enstitüsü adıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde kurulan enstitünün devamıdır. Kurucu müdür Prof. Dr. Münir Aktepe’dir. 21 Eylül 1968 tarihli ve 13007 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Tarih Araştırmaları Enstitüsü Yönetmeliği’nde enstitünün en eski çağlardan itibaren bütün Türk ve Dünya tarihi sahalarında araştırmalar yapacağı ilkesi esas alındı. Tarih Araştırmaları Enstitüsü, bu ilke doğrultusunda iki önemli karar alarak, enstitünün sağlam bir temelde kurulmasını sağladı. Bu kararlardan ilki, enstitüye bağlı bir kütüphanenin kurulması, ikincisi ise enstitünün akademik etkinliklerini bilim dünyasına ulaştırmak için bir yayın organı oluşturmasıdır.
Enstitü’nün kurulduğu tarihte oluşturulan Tarih Araştırmaları Enstitüsü Kitaplığı, önce Sultan Mahmud Türbesi’nin bütünlüğü içinde bir odaya, daha sonra da Kuyucu Murad Paşa Medresesi’ne taşındı. Kitaplıkta 30 adedi yazma, 1.125 adedi basma olarak, Türkiye tarihini alakadar eden 1.155 eser belirlendi. Yazmaların bir kısmı, Türk tarihine ait kitaplar, bir kısmı vakfiyye ve kanûnnâmeler; bir kısmı çeşitli konuları içeren defterler, diğer bir kısmı da evrak halindeki vesikalardır.
Enstitü müdürü Prof. Dr. Münir Aktepe’nin çabaları ile yayın hayatına başlayan Tarih Enstitüsü Dergisi, ilk sayısı 1970’de yayınlandı. Derginin ilk yayın kurulu, Prof. Dr. Afif Erzen, Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu, Prof. Dr. Cevat Eren, Prof. Dr. Münir Aktepe ve Prof. Dr. Nejat Göyünç’ten oluştu. Derginin yayınlanma gerekçesi; enstitünün Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyeleri ve dışarıdan tarihçilerin araştırmalarına yer verebilmek olarak açıklandı. 1982’ye kadar belli aralıklarla yayınlanan Tarih Enstitüsü Dergisi’nin bu tarihte yayınladığı 12. sayıdan sonra 13. sayısı 1987’de yayınlandı.
1981’de Yüksek Öğretim Kanunu (YÖK) gereği üniversite sisteminde köklü değişiklikler yapılınca diğer enstitüler gibi Tarih Araştırmaları Enstitüsü de kapatıldı. Enstitünün yerine 1982’de Tarih Araştırma Merkezi kuruldu. Tarih Araştırmaları Merkezi, Prof. Dr. Münir Aktepe’nin müdürlüğü döneminde, enstitünün kütüphanesinin de bulunduğu Kuyucu Murat Paşa Medresesi’nde bulunmaktaydı. 1986’da Rektörlük tarafından alınan karar gereğince, Kuyucu Murat Paşa Medresesi’nde bulunan odalar Güzel Sanatlar Bölümü’ne tahsis edilince, Merkez kendine ait kitaplarla birlikte oradan ayrıldı.
Merkezin kurucu müdürü Prof. Dr. Münir Aktepe’den sonra Tarih Araştırmaları Merkezi Müdürlüğü’nü, Prof. Dr. Mübahat Kütükoğlu (1984-1998), Prof. Dr. İlhan Şahin (1998-2002), Prof. Dr. Erdoğan Merçil (2002-2005), Prof. Dr. Feridun Emecen (2005-2012), Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan (2012-2013), Prof. Dr. Ali Arslan (2013-2014), Prof. Dr. Mahir Aydın (2014-2021), 2021 Ekim ayından itibaren ise Prof. Dr. Arzu Terzi yürütmektedir.